مراقبت‌های نوزاد تازه متولد شده

تولد نوزاد اغلب باعث شادی و خوشنودی خانواده می‌شود. حدودا ۲۸ روز ابتدایی تولد یک نوزاد را دوره “نوزادی” می‎گویند. این دوران بدلیل ناتوانی کودک در ابراز بعضی خواسته‎هایش، عدم کنترل فیزیکی اندام بدنش و … دارای اهمیت ویژه‎ای است. بنابراین با مطالعه و کسب آگاهی می‎توان به بهترین شکل این دوران مهم از زندگی کودکمان را طی کنیم.

• برای حفظ درجه حرارت بدن نوزاد باید درجه حرارت اتاق ۲۵ تا ۲۸ درجه و هوای اتاق تازه باشد.
• در اتاقی که نوزاد نگهداری می‎شود، باید با بستن در و پنجره از جریان سریع هوا یا کوران جلوگیری کرد.
• کهنه و ملافه‌های خیس را باید فوری عوض کرد.
• نوزاد را نباید روی سطح سرد مثل ملافه یا ترازوی سرد گذاشت چون خیلی زود حرارت بدنش را از دست می‎دهد (برای فهمیدن حرارت بدن نوزاد، پاهای او را لمس می‎کنیم). سرد بودن پاهای نوزاد نشان می‎دهد که درجه حرارت بدن نوزاد پایین است.
• داغ شدن بدن نوزاد نیز خطرناک است. نباید او را در معرض مستقیم خورشید از پشت شیشه، کنار شوفاژ یا بخاری یا زیر کرسی گذاشت یا لباس زیاد از حد به او پوشاند.
• نوزاد را باید بعد از ۴ تا ۶ ساعت پس از تولد حمام‎کرد (بجز نوزادان کم وزن و بدحال). بهتر است حمام‎کردن نوزاد حداقل سه روز یک‎بار باشد.

نکات لازم در مورد حمام‎کردن نوزاد بشرح زیر می‎باشد:

• نباید نوزاد را با شکم پر حمام‎کرد، نوزاد گرسنه هم بدلیل بی‎قراری از حمام کردن جلوگیری می‎کند.
• نوزاد را باید در اتاقی حمام‎کرد که گرم باشد و جریان تند هوا وجود نداشته باشد.
• آبی که برای استحمام نوزاد استفاده می‎شود باید سالم و ولرم باشد. برای امتحان کردن آب باید بجای دست از آرنج استفاده کرد.
• بندناف نوزاد می‎تواند محل ورود میکروب باشد، هرگز نباید با وسایل آلوده ناف نوزاد را دستکاری کرد، نباید بند‌ناف را پانسمان کرد، اگر بند‌ناف قرمز شد یا ترشح خونی یا چرکی داشت باید نوزاد را فوری نزد پزشک برد.

زردی
ممکن است زردی فقط در چشم نوزاد دیده شود  و یا علاوه بر چشم، مخاط و پوست بدن نوزاد نیز زرد گردد. معمولا در اثر رسوب ماده رنگی به نام “بیلی روبین” در قسمت‎های مختلف بدن مانند چشم و پوست، زردی ایجاد می‎شود زردی نوزادان بر حسب زمان بروز آن علل مختلف دارد برخی نوزادان در هفته اول پس از تولد (بین روز دوم تا پنجم) زرد می‎شوند و زردی آن‎ها تا روز هفتم ادامه پیدا کرده و سپس کاهش می‎یابد. این نوع زردی طبیعی است و مشکلی برای نوزاد بوجود نمی‎آید.

در این حالت تغذیه نوزاد با شیر مادر باید ادامه یابد و برای اطمینان بیشتر نوزاد توسط پزشک یا کارکنان بهداشتی معاینه شود، ادامه تغذیه نوزاد با شیر مادر در این مواقع نیز لازم است.

نکته مهم: برای درمان زردی نوزاد از دادن هر نوع ماده غذایی غیر از شیر مادر (مانند آب قند، ترنجبین، شیر خشت) خودداری کنید.

اگر زردی همراه با علایم زیر با شد خطرناک است

• زردی در روز اول تولد
• در صورت منفی بودن گروه خون مادر و مثبت بودن گروه خون پدر
• اگر فرزند قبلی مادر در اثر زردی فوت کرده باشد یا دچار عقب ماندگی شده باشد.
• اگر زردی شدید باشد (کف دست و پا هم زرد شده باشد)
• اگر زردی نوزاد همراه با خوب شیر نخوردن، تب و بیحالی باشد.

دفع مدفوع

مدفوع نوزاد در ۸ تا ۲۴ ساعت اول تولد بصورت ماده سیاه رنگ و چسبنده‌ای است که در برخی نوزادان ممکن است تا ۵ روز بعد از تولد نیز ادامه یابد. این ماده را باید با پنبه خیس شده با آب گرم از مقعد و اطراف آن پاک کرد. دفع مدفوع نوزاد در طی روزهای اول نظم خاصی ندارد و تا حدود زیادی بستگی به نحوه تغذیه نوزاد دارد. در تغذیه نوزاد با شیر مادر، مدفوع نوزاد شل و به رنگ سبز قهوه‎ای شده و گاهی دارای لخته‎های سفید شیر است. دفعات دفع مدفوع کاملا به مقدار و دفعات شیری که می‎خورد بستگی دارد. برای همین در هفته‎های بعد ممکن است دفعات دفع مدفوع بیشتر شود، بطوریکه نوزاد بعد از هر نوبت شیر خوردن، مدفوع دفع می‎کند. مدفوع نوزاد در حالت عادی شل، ‌زرد یا سبز و بدون بو است.

نکته مهم: چنانچه نوزاد تا ۴۸ ساعت اول بعد از تولد دفع مدفوع نداشته باشد، به پزشک مراجعه کنید.

تغذیه با شیر مادر

مادر باید نوزاد خود را بلافاصله بعد از تولد به پستان خود بگذارد، مگر اینکه وضع عمومی او یا نوزاد به عللی مساعد نباشد.

واکسیناسیون

برای پیشگیری از بیماری‎های خطرناکی مثل کزاز، سیاه سرفه ایمن‎سازی نوزادان در بدو تولد بسیار حیاتی است.
تزریق ویتامین کا:

برای جلوگیری از خونریزی دوران نوزادی در بدو تولد به همه نوزادان ویتامین کا (K) تزریق می‎شود.

مراقبت از ناف نوزاد:

خشک شدن بند ناف نوزاد از همان روزهای اول و دوم شروع می‎شود. رنگ آن ابتدا زرد و سپس قهوه‎ای شده و بعد از یک تا دو هفته می‎افتد در این مدت و قبل از افتادن بند ناف لازم است:

• بندناف و محل اتصال آن به بدن نوزاد تمیز و خشک نگه داشته شود.
• بندناف در معرض هوا قرار گرفته و خشک شود.
• از گذاشتن هرگونه پوشش بر روی بندناف خودداری شود.
• کهنه نوزاد زیر بندناف بسته شود.
• از دستکاری و قرار دادن مواد آلوده بر روی بندناف اجتناب گردد. ضمنا استفاده از الکل نیز توصیه نمی‎شود زیرا الکل، خشک شدن و جدا شدن بندناف را به تاخیر می‎اندازد. گاهی در محل اتصال بندناف به بدن نوزاد، ترشح شیری رنگ و بی‎بو و یا یکی دو قطره خون خارج می‎شود که اهمیتی ندارد.

تجویز مولتی ویتامین یا ویتامین آ + د:

برای تامین ویتامین‎های مورد نیاز نوزاد از روز ۱۵ تولد با نظر پزشک قطره آ + د  تجویز می‎شود.

 منبع: مثبت مگ