واریکوسل بهعنوان شایعترین بیماری قابل درمان در مردان که بعد از بلوغ بوجود میآید، شناخته میشود.
واریکوسل اتساع و پیچ خوردگی غیر طبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه هاست. شیوع آن در زیر۱۰ سال نادر است ولی در بالغین جوان ۱۵ درصد و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰ درصد میباشد. در کسانی که با ناباروری ثانویه مراجعه مینمایند یعنی قبلا بچهدار شدهاند شیوع آن به ۷۰% میرسد. ۹۰% موارد طرف چپ و در ۱۰ درصد موارد دو طرفه است علت این پدیده طولانیتر بودن ورید تخلیه کننده خون بیضه چپ به ورید کلیوی و همچنین زاویه عمودی تر آن نسبت به سمت راست میباشد.
واریکوسل، اغلب علامتی ندارد. به ندرت درد ایجاد میکند و ممکن است در طول روز به علت فعالیتهای جسمی بدتر شود اما با خوابیدن به پشت تخفیف پیدا میکند. در طول زمان ممکن است واریکوسل بزرگتر و چشمگیرتر شود. با این حال از آنجا که واریکوسل معمولا علامتی ندارد، اغلب هنگام ارزیابی ناباروری یا معاینه توسط خود فرد یا پزشک متخصص کشف میشود. بهترین توصیه در چنین شرایطی این است آقایانی که در بیضه هایشان احساس درد، تورم یا تغییرفرم میکنند باید حتما به یک اورولوژیست مراجعه کنند، چرا که برخی از این عارضهها ممکن است به درمان فوری نیاز داشته باشد.
آیا واریکوسل بطور حتم به ناباروری میانجامد؟
در حدود یک ششم مردان مبتلا به واریکوسل هستند و در کسانیکه از مشکلات ناباروری رنج میبرند این عدد به ۴۰ درصد میرسد با وجود اینکه واریکوسل میتواند موجب کم شدن اسپرم و پایین آمدن کیفیت آن شود اما نمیتوان گفت همه واریکوسها برکیفیت اسپرمها اثر میگذارند. واریکوسل موجب تجمع خون در وریدهای بیضه میشود که این منجر به افزایش درجه حرارت بیضهها می گردد و در نتیجه در روند تولید اسپرم تاثیرگزار خواهند بود. بعلاوه از آنجا که ترشحات هورمونی غدد فوق کلیوی مستقیما به بیضه منتقل میشود، هرگونه اختلال در وریدهای بیضه چپ میتواند در فعالیت هورمونی غدد فوق کلیوی هم اشکال ایجاد کند.
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا رابطه علمی میان واریکوسل و ناباروری یافت نشده است مگر آنکه بررسی های تخصصی روی اسپرمها (اسپرماتوگرافی) اختلالی در تولید اسپرم را تایید کند که در آن صورت فرد باید تحت جراحی واریکوسل قرار بگیرد.
درجه بندی واریکوسل
ساب کلینیکال: که با معاینه قابل لمس نیستند ولی با سونوگرافی تشخیص داده میشود.
درمان واریکوسل
واریکوسل درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است.
روشهای جراحی:
۱- روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل روش اینگوینال میکروسکوپیک میباشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام میشود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب میباشد و میزان عودکردن دوباره نیز کمتر است. (حدود ۱ تا ۲ درصد).
۲- روش جراحی اینگوینال که تقریبا مانند روش اول است اما بدون میکروسکوپ انجام میشود و بنابراین عوارض آن بیشتر است (عود ۹ تا ۱۶ درصد و هیدروسل ۳ تا ۳۹ درصد).
۳- روش جراحی رتروپریتوان که با برشی بالاتر از روش قبلی انجام میشود. عود ۱۱ تا ۱۵ درصد و هیدروسل ۷ درصد ممکن است ایجاد گردد.
۴- روش جراحی با لاپاروسکوپ که با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام میشود. اما در این روش احتمال آسیب عروق بزرگ یا رودهها یا مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد. هیدروسل ۵ تا ۸ درصد و عود کمتر از ۲ درصد است و احتمال آسیب شریان نیز وجود دارد.
۵- روش آمبولیزاسیون از راه پوست، در این روش از راه وریدهای کنار ران به صورت موضعی، لخته خون خود بیمار یا کویل یا مواد سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده میشوند. این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد. احتمال عود ۴ تا ۱۱ درصدی دارد. این روش در مواردی که بیش از دو بار واریکوسل عود کرده باشد توصیه میشود.
هیدروسل (Hydrocele): به معنی تجمع مایع در داخل اسکروتوم است. مایع معمولا در بین لایه های احشایی (ویسرال) و جداری (پاریتال) غشای مهبلی (Tunica vaginaliss) اطراف بیضه تجمع مییابد. هیدروسل شایعترین علت تورم اسکروتوم (کیسه بیضه) است.
کیسه بیضه: کیسهای است که در جنس نر همه پستانداران وجود دارد. این کیسه از جنس ماهیچه صاف است که به صورت غیر ارادی دمای بیضهها را تنظیم میکند. بیضهها قبل از تولد در داخل شکم قرار دارند و کمی قبل از تولد وارد کیسه میشوند. دمای کیسه بیضه ۳ درجه پایینتر از دمای بدن است. یعنی دمای آن در حدود ۳۴ درجه سانتیگراد است. با این حال وقتی دمای محیط سردتر از ۳۴ درجه باشد، ماهیچههای کیسه بیضه منقبض میشوند و بیضهها به زیر شکم میچسبند و گرم میشوند. و برعکس، وقتی هوا گرم تر از ۳۴ درجه باشد ماهیچههای کیسه بیضه به حالت استراحت در میآیند و بیضهها از شکم فاصله میگیرند و خنکتر میشوند و شرایط را برای اسپرم سازی محیا میکنند.
منبع: مثبت مگ