مرز تشخیص بیش فعالی و بازیگوشی در کودکان چیست؟

بیش فعالی و بازیگوشی در کودکان دو مبحث جدا از هم هستند و هیچ‌گاه کودکانی که به قول معروف شیطون‎اند را نمی‎توان گفت که مبتلا به اختلال بیش فعالی شده‎اند. برای تشخص یک کودک بیش فعال عوامل و راه‎های زیادی ذکر شده است اما واقعیت این است که یک عامل به تنهایی ثابت کننده رفتار بیش فعالی در کودک نیست.

بر اساس نظر کارشناسان علم روانشناسی بیش فعالی شایع‎ترین اختلال روانپزشکی در کودکان و نوجوانان به شمار می‌آید. بیش فعالی و فقدان توجه، در میان حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان رواج دارد. همچنین در میان پسران سه تا پنج برابر دختران و مخصوصا در پسران اول خانواده شیوع بیشتری دارد و علت این تفاوت هنوز معلم نیست.

به طور کلی بیش فعالی یا ADHD در بیشتر موارد علت واضح و قطعی ندارد. اما منشا ژنتیک و عوامل بیولوژیک و ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی را می توان از مهمترین عوامل پیدایش این اختلال دانست.

مرز تشخیص بیش فعالی و بازیگوشی

نکته بسیار مهم مرز تشخیص کودکان بیش فعال با بچه‌های بازیگوش در این است که در کودکان سالم و بازیگوش فعالیت زیاد باعث کاهش بازده و عملکرد آنها نمی‌شود. به مفهوم دیگر این کودکان در کنار فعالیت زیاد جسمی، در روابط اجتماعی و تحصیلی خود، فرد موفقی به حساب می‌آیند، منتها در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی با انجام فعالیت زیاد، اختلالات رفتاری و اختلال تحصیلی نیز دیده می‌شود.

بنابراین میزان فعالیت ملاک نیست بلکه عملکرد و کارایی کودکان است که مرز تشخیص کودکان بیش فعال و بازیگوش به حساب می‌آید.

خصوصیت‎های رفتاری در کودکان بیش فعال

1. این کودکان به هیچ وجه آرام و قرار ندارند و معمولا نمی‌توانند بدون حرکت در یک جا بمانند. حتی اگر مجبور به ماندن در یک جا باشند مدام تکان می‎خورند و با وسیله ای مثل ریشه‎های فرش یا قسمتی لباس‌شان بازی می‎کنند.
2. حواسشان به راحتی پرت می‎شود و همیشه منتظر وقایع جانبی هستند.
3. اغلب زیاد حرف می‎زنند.
4. اغلب وسایل شخصی‎شان را مثل مداد، کتاب، اسباب بازی‎شان را گم می‎کنند یا جا می‎گذارند.
5. معمولا تمرکز ندارند. این کودکان نمی‎توانند ذهن خود را معطوف به موضوع مورد نظر کنند و بعضا دچار افت تحصیلی می‎شوند.
6. رفتارهای خطرناک از خود نشان می‎دهند و از انجام این گونه کارها ترسی ندارند. برای مثال خود را تا نیمه از پنجره ساختمان بیرون می‎برند، یا اینکه ابزار آلاتی مثل پیچ گوشتی را داخل پریز برق می‎کنند و یا با وسایل خطرناکی مثل چاقو بازی می‎کنند.
7. معمولا همانند یک موتور روشن هستند و دایم در حال حرکت و جنب و جوش‎اند.
8. به قوانین احترام نمی‎گذارند و رعایت قوانین در مدرسه، خانه و اجتماع برایشان کار دشواری است.
9. در انجام همه کارها دخالت می‌کنند و بدون دعوت وارد گفت و گو یا بازی دیگران می‎شوند و سخنان دیگران را قطع می‎کنند.
10.   این کودکان معمولا نمی‌توانند دوستان پایدار داشته باشند، و به دلیل بروز دادن رفتارهای خاص دوستان‎شان را از دست می‎دهند. پس از شناسایی کودک بیش فعال حال باید مناسب‌ترین روش برخورد با این نوع اختلال را یافت.

چه کارهایی را باید انجام دهیم

1. اولین اقدام این است که آگاهی‌مان را نسبت به این بیماری بالا ببریم. با مطالعه و افزایش آگاهی و علم در این رابطه می‌توان برای مقابله با این مشکل برنامه‌ریزی کرد.
2. پاک کردن صورت مسئله و انکار و قبول نکردن این مشکل برای کودکان‎مان فقط باعث بدتر شدن این بیماری می‎شود.
3. والدین با به وجود آوردن بستر مناسب کودکان را به بازی‌های فکری و ایستا تشویق کنند.
4. ثبت نام این کودکان در کلاس‌های آموزشی و ورزشی که مقدار زیادی از نیاز به تحرک این بچه‎ها در این کلاس‌ها تخلیه می‎شود.
5. برای کارهای روزمره کودکان برنامه‌ریزی کنیم و کودکان را به انجام این برنامه‌ها تشویق کنیم.

کارهایی که نباید انجام دهیم

1. به هیچ وجه تنبیه بدنی نکنید. این کار در اکثر موارد نه تنها نتیجه‌ای ندارد بلکه نتیجه عکس می‎دهد.
2. حبس کردن کودکانی که دچار بیش فعالی هستند برای ادب کردن آنها را فراموش کنید.
3. از دستورات کلامی بپرهیزید و سعی کنید پیام‌هایتان را به صورت رفتاری منتقل کنید.
4. مقایسه کودک با دیگران و به رخ کشیدن رفتار صحیح سایر بچه‌ها صحیح نمی‌باشد.
5. به طور کلی انتظارات‎مان از این کودکان را کنترل کنیم و بدانیم که آنها به صورت پیش فرض به دستورات ما گوش نمی‎دهند.
6. یکی از نکات مهم که آموزگاران باید توجه داشته باشند این است که با کوچک‎ترین خطا نباید این دانش آموزان را از کلاس اخراج کرد، زیرا اینگونه افراد به دنبال همین جایزه‌ها هستند و نشاندن این کودکان در کلاس جداگانه نیز کار اشتباهی است.
7. در مقابل رفتارهای غلط این کودکان واکنش منفی نشان دهید و هرگز نباید در مقابل این‌گونه رفتارها خندید و آنها را تشویق کرد.

منبع: مثبت مگ