بیش فعالی و بازیگوشی در کودکان دو مبحث
جدا از هم هستند و هیچگاه کودکانی که به قول معروف شیطوناند را نمیتوان
گفت که مبتلا به اختلال بیش فعالی شدهاند. برای تشخص یک کودک بیش فعال
عوامل و راههای زیادی ذکر شده است اما واقعیت این است که یک عامل به
تنهایی ثابت کننده رفتار بیش فعالی در کودک نیست.
بر اساس نظر کارشناسان علم روانشناسی بیش
فعالی شایعترین اختلال روانپزشکی در کودکان و نوجوانان به شمار میآید.
بیش فعالی و فقدان توجه، در میان حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان رواج دارد.
همچنین در میان پسران سه تا پنج برابر دختران و مخصوصا در پسران اول
خانواده شیوع بیشتری دارد و علت این تفاوت هنوز معلم نیست.
به طور کلی بیش فعالی یا ADHD در بیشتر
موارد علت واضح و قطعی ندارد. اما منشا ژنتیک و عوامل بیولوژیک و ترکیبی از
عوامل ژنتیکی و محیطی را می توان از مهمترین عوامل پیدایش این اختلال
دانست.
مرز تشخیص بیش فعالی و بازیگوشی
نکته بسیار مهم مرز تشخیص کودکان بیش فعال
با بچههای بازیگوش در این است که در کودکان سالم و بازیگوش فعالیت زیاد
باعث کاهش بازده و عملکرد آنها نمیشود. به مفهوم دیگر این کودکان در کنار
فعالیت زیاد جسمی، در روابط اجتماعی و تحصیلی خود، فرد موفقی به حساب
میآیند، منتها در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی با انجام فعالیت زیاد،
اختلالات رفتاری و اختلال تحصیلی نیز دیده میشود.
بنابراین میزان فعالیت ملاک نیست بلکه عملکرد و کارایی کودکان است که مرز تشخیص کودکان بیش فعال و بازیگوش به حساب میآید.
خصوصیتهای رفتاری در کودکان بیش فعال
- این کودکان به هیچ وجه آرام و قرار ندارند و معمولا نمیتوانند بدون
حرکت در یک جا بمانند. حتی اگر مجبور به ماندن در یک جا باشند مدام تکان
میخورند و با وسیله ای مثل ریشههای فرش یا قسمتی لباسشان بازی میکنند.
- حواسشان به راحتی پرت میشود و همیشه منتظر وقایع جانبی هستند.
- اغلب زیاد حرف میزنند.
- اغلب وسایل شخصیشان را مثل مداد، کتاب، اسباب بازیشان را گم میکنند یا جا میگذارند.
- معمولا تمرکز ندارند. این کودکان نمیتوانند ذهن خود را معطوف به موضوع مورد نظر کنند و بعضا دچار افت تحصیلی میشوند.
- رفتارهای خطرناک از خود نشان میدهند و از انجام این گونه کارها ترسی
ندارند. برای مثال خود را تا نیمه از پنجره ساختمان بیرون میبرند، یا
اینکه ابزار آلاتی مثل پیچ گوشتی را داخل پریز برق میکنند و یا با وسایل
خطرناکی مثل چاقو بازی میکنند.
- معمولا همانند یک موتور روشن هستند و دایم در حال حرکت و جنب و جوشاند.
- به قوانین احترام نمیگذارند و رعایت قوانین در مدرسه، خانه و اجتماع برایشان کار دشواری است.
- در انجام همه کارها دخالت میکنند و بدون دعوت وارد گفت و گو یا بازی دیگران میشوند و سخنان دیگران را قطع میکنند.
- این کودکان معمولا نمیتوانند دوستان پایدار داشته باشند، و به دلیل
بروز دادن رفتارهای خاص دوستانشان را از دست میدهند. پس از شناسایی کودک
بیش فعال حال باید مناسبترین روش برخورد با این نوع اختلال را یافت.
چه کارهایی را باید انجام دهیم
- اولین اقدام این است که آگاهیمان را نسبت به این بیماری بالا ببریم.
با مطالعه و افزایش آگاهی و علم در این رابطه میتوان برای مقابله با این
مشکل برنامهریزی کرد.
- پاک کردن صورت مسئله و انکار و قبول نکردن این مشکل برای کودکانمان فقط باعث بدتر شدن این بیماری میشود.
- والدین با به وجود آوردن بستر مناسب کودکان را به بازیهای فکری و ایستا تشویق کنند.
- ثبت نام این کودکان در کلاسهای آموزشی و ورزشی که مقدار زیادی از نیاز به تحرک این بچهها در این کلاسها تخلیه میشود.
- برای کارهای روزمره کودکان برنامهریزی کنیم و کودکان را به انجام این برنامهها تشویق کنیم.
کارهایی که نباید انجام دهیم
- به هیچ وجه تنبیه بدنی نکنید. این کار در اکثر موارد نه تنها نتیجهای ندارد بلکه نتیجه عکس میدهد.
- حبس کردن کودکانی که دچار بیش فعالی هستند برای ادب کردن آنها را فراموش کنید.
- از دستورات کلامی بپرهیزید و سعی کنید پیامهایتان را به صورت رفتاری منتقل کنید.
- مقایسه کودک با دیگران و به رخ کشیدن رفتار صحیح سایر بچهها صحیح نمیباشد.
- به طور کلی انتظاراتمان از این کودکان را کنترل کنیم و بدانیم که آنها به صورت پیش فرض به دستورات ما گوش نمیدهند.
- یکی از نکات مهم که آموزگاران باید توجه داشته باشند این است که با
کوچکترین خطا نباید این دانش آموزان را از کلاس اخراج کرد، زیرا اینگونه
افراد به دنبال همین جایزهها هستند و نشاندن این کودکان در کلاس جداگانه
نیز کار اشتباهی است.
- در مقابل رفتارهای غلط این کودکان واکنش منفی نشان دهید و هرگز نباید در مقابل اینگونه رفتارها خندید و آنها را تشویق کرد.
منبع: مثبت مگ